«مجتبی امانی» رئیس سابق دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در قاهره در یادداشتی اختصاصی در خبرگزاری تسنیم به عوامل رخ دادن فاجعه منا پرداخته است.
اقدامات نژادپرستانه عربستان در اعمال حج
بر اساس نقشه‌ای که در جریان مصاحبه مطبوعاتی وزیر کشور عربستان در روز بعد از فاجعه منا ارائه شده است، سه مسیر برای رسیدن حجاج به منطقه رمی جمرات معین شده بود. مسیر اول به شهروندان سعودی اختصاص داشت، مسیر دوم به حجاج کشورهای عربی و مسیر سوم به اتباع دیگر کشورهای جهان اختصاص داشت. البته تفکیک مردم بر اساس قوم و نژاد در برخی از کشورهای عربی سابقه دارد و هنوز هم در فرودگاه‌های این کشورها شاهد اینگونه تقسیم بندی‌ها برای ورود مسافران به داخل این کشورها هستیم.
به طور کلی چنین تقسیم بندی‌هایی نشان از دیدگاه‌های نژادی دارد که با اسلام و قوانین حقوق بشر در تضاد است و از همین منظر می‌توان گفت که حاکمان سعودی با اقدامی نژادپرستانه که مخالف اسلام و قوانین حقوق بشر است مسبب بروز فاجعه منا و کشتار حاجیان شدند.
ورود غیر مسئولانه کاروان مسئولین حکومتی عربستان به منا
این موضوع در کنار بی‌کفایتی مدیران عربستان در مدیریت حج که برای اولین بار هم نبوده و بارها همین بی‌کفایتی منجر به کشته شدن مهمانان حرم امن الهی شده و نیز مباحثی که درباره ورود غیر مسئولانه کاروان مسئولین حکومتی عربستان به منا مطرح شده قابل اهمیت است.
از سوی دیگر اختلافات داخلی حاکمان سعودی که باعث شده یک طرف علیه طرف دیگر توطئه کرده و سعی نماید با طراحی چنین کشتاری رقیب خود را از گردونه حکومت دور کند باید در بعد حقوقی تحلیل موضوع لحاظ شود.
برنامه ریزی برای کشتار حجاج ایرانی
همچنین با یک حساب آماری از تعداد شهدای ایرانی این فاجعه در می‌یابیم که تعداد آنان با نسبت 3.4 درصدی حاجیان ایرانی نسبت به کل حاجی‌ها متناسب نیست. با در نظر گرفتن تعداد شهدای ایرانی اعلام شده تا صبح روز شنبه یعنی 133 نفر و تعداد کل قربانیان اعلام شده این فاجعه تا صبح شنبه یعنی 1500 نفر، به عددی حدود 9 درصد می‌رسیم. این موضوع این شبهه را قوی می‌کند که برنامه ریزی خاصی برای کشته شدن ایرانی‌ها وجود داشته است.
عدم ارائه آمار رسمی از کشته شدگان توسط مقامات سعودی
عدم ارائه آمار رسمی از کشته شدگان توسط مقامات سعودی است موضوع دیگری است که از یک سو به بی کفایتی مقامات سعودی بر می‌گردد. اما آیا این موضوع را نمی‌توان دلیلی برای فرار حکومت سعودی از پذیرش مسئولیت آن در این فاجعه دانست.
ممانعت نیروهای امنیتی از کمک رسانی به مجروحان
مسئولین عربستان نسبت به موضوع دیگری نیز متهم هستند. بر اساس روایت شاهدان، تعداد زیادی از مجروحان این حادثه که امکان زنده بودن آنها وجود داشته به علت ممانعت نیروهای امنیتی از کمک رسانی به آنها و بی کفایتی در رسیدگی به حال آنان به جمع کشته شدگان اضافه شده‌اند.
لزوم محاکمه حاکمان سعودی در دادگاه‌های بین‌المللی
همه اینها می‌تواند دلایل و اسناد متقنی را ترتیب دهد که بتوان بر اساس آن حاکمان سعودی را به دلایل نژادپرستی، بی‌کفایتی و مخفی‌کاری در دادگاه‌های بین المللی به محاکمه کشید و اجازه نداد که این حادثه نیز همچون حوادث پیشین که در مراسم حج رخ داد به فراموشی سپرده شود.