در بعد هسته ای شاید بتوان گفت که ایران و کشورهای 1+5 این روزها منتظر گزارش نهایی آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران هستند. گزارشی که به توافق هسته ای بدست آمده ضمانت اجرایی می دهد.
این وضعیت در حالی است که آژانس بعد از روی کار آمدن «یوکیو آمانو» به عنوان مدیر کل، در برخی موارد تحت تاثیر تبلیغات و اطلاعات غلط طرف های غربی قرار گرفته و گزارش های یک طرفه ای را درباره ایران منتشر می کند. در همین رابطه با «مارک فیتزپاتریک» به گفتگو نشستیم . فیتزپاتریک مدیر فعلی برنامه خلع سلاح و منع اشاعه موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) بوده و سابقه حضور در وزارت خارجه آمریکا در پست معاونت وزیر را دارد. متن این مصاحبه به شرح زیر است:
*نظر به اینکه گزارش نهایی آژآنس تا چند روز دیگر منتشر خواهد شد آیا می توان انتظار حل کامل مسائل موجود میان آژانس و ایران بویژه موارد پی ام دی را داشت؟
این امکان وجود دارد که راستی‌آزمایی مناسب انجام شود. هر چند تهران در مسیر همکاری با آژانس قرار دارد اما اگر ایران پاسخ های قانع کننده ای به پرسش های آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت های گذشته خود ندهد، عمل به تعهداتی که بر اساس برجام برعهده آمریکا و دیگر کشورهای حاضر در توافق است مشکل می شود. من عمیقا امیدوارم که ایران پاسخ های مناسبی به پرسش های پی ام دی بدهد. دادن پاسخ های قانع کننده و شفاف سازی و راستی آزمایی موجب پیدایش زمینه ای مناسب برای اجرای توافق هسته ای در سال های آتی خواهد بود.
در مورد سوالات پی ام دی نیز باید بگویم معاون پیشین مشاور حقوقی آژانس، «لارا راک وود» در این رابطه گفته است ایران می تواند به 12 سوال پاسخ بدهد اما به نظر وی سؤالاتی باقی خواهد ماند و پرونده همه این ۱۲ سؤال بسته نخواهد شد و من هم همین طور فکر می‌کنم.
* یکی از ایراداتی که برخی از مخالفان برجام به بازرسی های آژانس وارد می کنند موضوع تمونه برداری است آیا ممکن است این مورد در گزارش آژانس ایجاد اخلال کند؟
اجازه بدهید به یک مورد درباره راستی‌آزمایی اشاره کنم. نمونه پارچین این پتانسیل را دارد که تبدیل به سابقه‌ای شود که تأثیر منفی داشته باشد. منظور شیوه نمونه‌برداری از این تأسیسات است. نمونه‌برداری به شکلی انجام شد که در سطح استانداردهای آژانس باشد اما یک جنبه آن نگران‌کننده است. آمانو چهارشنبه در برلین گفت که اماکنی که قرار بوده نمونه برداری از آن انجام شود، پیشتر اعلام شده بود، و این می‌تواند سابقه‌ای منفی در آینده اقدامات آژانس داشته باشد.
*با این وضعیت شما آینده برجام را چطور می بینید؟
به نظرم ایران باید توافق را اجرا کند و کشورهای غربی نیز باید اگر پاسخ‌های ایران به سوالات حتی اگر کامل هم نباشند آنها را بپذیرند. دو طرف نمی‌توانند رویکردهای قطعی و سفت و سخت داشته باشند و باید در این زمینه انعطاف به خرج دهند. اگر دو طرف بیش از حد بر این موضوع (سوالات پی ام دی) تأکید کنند، آن وقت باید مسئولیت شکست توافق را قبول کنند.