موضوع انتقال آب دریای مازندران به کویر مرکزی و استان سمنان برای اولینبار در دولت احمدینژاد مطرح و حتی کلنگ آن به زمین زده شد.
مسئولان دولت دهم اقداماتی را برای انتقال آب دریای مازندران به کویر مرکز در برنامه کاری خود قرار دادند ولی بهدلیل حجم بالای این پروژه، فرصت برای تکمیل آن در دولت دهم فراهم نشد.
با روی کار آمدن دولت یازدهم بحث انتقال آب دریای مازندران تا حدودی در حال فراموش شدن بود و با انتقاداتی که دولت فعلی نسبت به عملکرد دولت قبل داشت، چندان به اجرای این پروژه توجهی نشد.
در روزهای اخیر بحث انتقال آب دریای مازندران به استان سمنان بهصورت جدی مورد نقد و نظر رسانهها قرار گرفت، از طرفی دولتیها هم برای اینکه بخواهند به هماستانیهای خویش قول داده باشند از چند روز قبل از سفر روحانی در کارگروه ویژه رفع مشکلات استان سمنان این موضوع را مطرح کرده و در سفر رئیس جمهور به سمنان یکی از بخشهای سخنرانی روحانی انتقال آب دریای مازندران به کویر مرکزی و استان سمنان بود.
تا قبل از مطرح شدن بحث انتقال آب دریای مازندران به سمنان توسط رئیس جمهور، واکنشهای استانی نسبت به این مورد در حد نگاه کارشناسانی و بازدارنده بود ولی وقتی این موضوع از سوی رئیس جمهور مطرح شد، واکنش سیاسی به این موضوع توسط منتخب مردم ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی مطرح شد.
علی اصغر یوسفنژاد منتخب مردم ساری در مجلس شورای اسلامی شهرستان ساری در نامهای به رئیس جمهور که یک نسخه از این نامه در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده شد، آورده است: ما طبیعت را از پدرانمان به ارث نبردهایم بلکه از فرزندانمان به امانت گرفتهایم.
جناب آقای دکتر حسن روحانی؛ ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران!
سلامعلیکم
این نامه از طرف کسی به رشته تحریر درمیآید که در مجلس پنجم همدوره شما بوده و در دولت تدبیر و امید نیز معاونت وزارت اقتصاد و دارایی را بهعهده داشته است.
من از جمله کسانی بودم که در انتخابات ریاست جمهوری از شما حمایت کرده و فیالحال نیز از نظر سیاسی قصد و نیّتم حمایت از دولت است.
اما آنچه مرا بر آن داشت تا این نامه را برای شما قَلمی کنم موضوع «انتقال آب دریای خزر به استان سمنان و کویر مرکزی ایران» است، که چند صباحی است به اصلیترین نگرانی دوستداران محیط زیست، رسانهها و مردم مازندران بدل شده است.
* قرار گرفتن مردم در برابر دولت/ تصمیم شتابزده در برابر موضوع مهم
اینجانب اظهارات جنابعالی در جمع مردم سمنان را شنیدم و احساس میکنم طرح این موضوع توسط افرادی که سالهاست بهدنبال اجرای این طرح هستند، شما را در برابر مردم قرار میدهد و بدیهی است که این به سود شما و دولت یازدهم نیست.
مقصود اصلی از تقریر این نامه ارائه پاسخی کارشناسی و مناسب برای توجیه همهجانبه این طرح و روشنگری افکار عمومی در سطح مازندران و کشور است.
موضوع «انتقال آب دریای خزر به استان سمنان و کویر مرکزی ایران» متأسفانه ریشهای تاریخی دارد و هرازگاهی در دولتهای مختلف به بهانه تأمین آب کشاورزی، صنعتی و شرب استان سمنان مطرح میشود.
در جایگاه نماینده منتخب مردم ساری و میاندرود و یکی از دوستداران جدی منابع طبیعی و محیط زیست نگرانی جدی خود را بابت اتخاذ تصمیمات شتابزده، آنهم در چنین موضوعات مهمی ابراز میدارم و معتقدم که چنین طرحی، با این وسعت و اهمیت نباید دستمایه تصمیمات عجولانه و مقطعی شود.
طرح چنین مسئلهای فراتر از یک شهر، استان و یک دستگاه است و نهتنها بر مردمان امروز، بلکه بر نسلهای آینده اثر میگذارد و حیطه تأثیرش حتی از مرزهای ایران فراتر میرود.
بنابراین انتظار میرود دستگاههای مسئول در این امر منجمله سازمان حفاظت از محیط زیست، منابع طبیعی و وزارت نیرو حساسیت به مراتب بیشتری نسبت به این موضوع نشان دهند و طرحهایی عملی، واقعبینانه و توجیهپذیر را جایگزین این طرح کنند.
* فاقد توجیه زیستمحیطی
از نگاه اینجانب با توجه به کسب نظر کارشناسان خبره، فعالان محیط زیست و پژوهش فردی، این طرح فاقد هرگونه توجیه زیستمحیطی است و حتی بعید میدانم توجیه اقتصادی کافی با درنظر گرفتن جمیع شرایط را داشته باشد.
انتقال آب خزر، آنهم با طی کردن مسیری طولانی و پرخطر باعث برهم خوردن تعادل طبیعی منطقهای بکر و بهشدت حساس همچون مازندران خواهد شد.
استانی که فاصله آبادیهایش از یکدیگر بسیار اندک است و همواره به کشاورزی و باغداری شهره بوده، محیط زیستی ویژه و خاص دارد که هرگونه دخل و تصرف در آن ویرانیهای غیرقابل بازگشتی بهجای خواهد گذاشت.
مازندران هماینک جزو معدود آزمایشگاههای طبیعی و زیستمحیطی کشور است و اکوسیستم حساس آن مورد دستاندازیهای فراوان زمینخواران، کوهخواران، دریاخواران و در یک کلام همهچیزخواران قرار گرفته و نیازمند احیا و مراقبتهای دوچندان است، نه اینکه با طرح، مباحثی همچون «انتقال آب خزر» نمک بر زخم آن بپاشیم.
* بیتوجهی مسئولان استانی
مایه تعجب و نگرانی است که چنین طرحی، احساسات مسئولان استانی و نهادهای تخصصی مازندران و کشور را تحریک نکرده است.
آنهم در حالیکه تجربه تلخ دریاچه ارومیه، زایندهرود و تالاب گاوخونی و نظایر آن پیش روی ماست، اما بهنظر میرسد هنوز از خشم طبیعت درس نگرفتهایم.
پوشش گیاهی منحصربهفرد مازندران با جنگلهای هیرکانی کهن، گیاهان خاص البرز، چشمههای آب زیرزمینی، کوهپایههای بکر و طبیعی، تالابهای زیبا و ... همگی بخشی از سرمایه طبیعی کشور ماست که با اجرای این طرح با خطراتی جدی و جبرانناپذیر مواجه خواهد شد.
این طرح با اصل 50 قانون اساسی که در آن بر حقوق این نسل و نسلهای آینده در قبال محیط زیست تأکید شده مخالفتی آشکار دارد و با بسیاری از معاهدات بینالمللی و تعهدات جهانی مغایر است.
* طرحی غیر قابل اجرا
جناب آقای دکتر روحانی! بنده با توجه به کلی بودن، در نظر نگرفتن اصول کارشناسی، مخالفت گسترده دانشمندان و کارشناسان خبره محیط زیست و منابع طبیعی کشور و تأثیر ناگوار آن بر حیات اجتماعی و فرهنگی مردم مازندران این طرح را «غیر قابل اجرا» میدانم.
متأسفانه تصمیمات در حوزه «آب» به جای انسجام و جامعیت بر طرحهای خاص متمرکز شده است، یعنی طرحهای خاصی را مبنا قرار میدهند، اما ابعاد اجتماعی، قومی، فرهنگی، زیستمحیطی، فنی و تخصصی آن را نادیده میگیرند.
سدسازیهای بیرویه در طول چند دهه اخیر، استفاده بیرحمانه از منابع آبهای زیرزمینی از طریق حفر چاههای غیرمجاز، عدم توجه به جمعآوری و هدایت آبهای سطحی، ضعف فرهنگسازی در حوزه مدیریت مصرف منابع آب و بسیاری از مشکلات دیگر همگی نشانه نبود طرحی جامع و همهجانبه در حوزه «منابع آب» است که ما را ناچار میکند بهجای اخذ روشهای پیشگیرانه و کنشگرا بهسمت تصمیمات فوری و واکنشگرا متمایل شویم.
بنده اعلام میکنم که جداً با این مکانیزم دستوری ـ اداری، بدون دقت و توجه کافی به مبانی نظری و کارشناسی و اخذ نظر و رأی مردمی که قرار است میزبان این طرح باشند، مخالفم و معتقدم اجرای این طرح باعث کاهش سطح آب، افزایش آلودگی به جهت دستکاری در اکوسیستم طبیعی و افزایش مشکلات ناشی از شوری آب و بهطور کلی بر هم خوردن تعادل زیستمحیطی منطقهای طلایی همچون مازندران خواهد شد.
انتقال آب از 23 متر پائینتر از سطح دریا به ارتفاع بیش از 2 هزار متری نهتنها از نظر اجرایی بهشدت محل شک و تردید است بلکه ما را متحمل هزینههای هنگفتی میکند که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، فاقد هرگونه توجیه علمی و عقلانی است.
* کارنامه نامناسب محیط زیست
متأسفانه محیط زیست در طول سالهای گذشته کارنامه مناسبی از خود بهجای نگذاشته و انتظار میرود برای حفظ هویت خویش، اینک مستقیماً وارد کار شده و اظهار نظر کند و من منتظر اظهار نظر سریع، صریح و کارشناسانه سازمان حفاظت از محیط زیست کشور در مورد این مسئله مهم و حیاتی هستم!
معضل آلودگی هوا در کلانشهرها، ریزگردها، خشک شدن بسیاری از تالابها و رودخانهها، آلودگی دریای خزر و مواردی از این دست باید حکم تجربهای گرانبها را داشته باشد که در شرایط فعلی جایگزین تصمیمات شتابزده، احساسی و بعضاً سیاسی شود.
این مسئله پیشتر در مجلس هشتم نیز مطرح شد و من در آن روزها نیز با پیگیریهای جدی موفق شدم آن را تا حدی متوقف کنم اما در چهار سال گذشته این روند از نو آغاز شده و من وظیفه دارم بهعنوان نماینده مردم مازندران از حیثیت و اعتبار استان دفاع کرده و افکار عمومی، مسئولان دستگاههای ذیربط استانی و ملی را نسبت به این موضوع هشدار دهم.
همانگونه که وقتی به نمایندگی دولت در مجلس از لوایح اقتصادی دولت دفاع میکردم، امروز نماینده مردم هستم و قدرت و وظیفه نمایندگی حکم میکند که در چنین مواقعی واکنش نشان دهم و بار دیگر یادآور شوم که از هیچ تلاشی برای توقف این طرح تا بررسیهای کارشناسی دقیقتر فروگذار نخواهم کرد.
در حال حاضر بسیاری از مناطق روستایی و حتی برخی از شهرهای کوچک مازندران با مشکل جدی کم آبی مواجه هستند.
* آبرسانی در مازندران با تانکر
آبرسانی با تانکر آنهم در مازندران شاید برای بسیاری از مردم ایران باورپذیر نباشد اما متأسفانه باید اعلام کنم این حقیقتی تلخ است و مردم مازندران نمیخواهند «سونامی نمک» هم به مشکلات آبیشان اضافه شود.
کاهش متوسط بارندگی در مازندران، دستاندازی به رودخانهها و منابع آب زیرزمینی، عدم اجرای طرحهای کارآمد در حوزه جمعآوری و هدایت آبهای سطحی، مازندران را نیازمند کمک و توجه بیشتر میکند، آنهم در دولتی که نخستین مصوبهاش را به «احیای دریاچه ارومیه» اختصاص داد تا نشان دهد محیط زیست از اولویتهایش بهشمار میآید.
بنده اعلام میکنم که برای توقف این طرح که در این مقال تنها بخش کوچکی از آثار مخرب آن را یادآور شدم، از تمام ظرفیتهای قانونی خویش در مجلس و روشهای نظارتی استفاده خواهم کرد تا این موضوع در مسیر مناسب خود پیگیری شود.
اینجانب از نخبگان و مسئولان استانی میخواهم در برابر این اتفاق مهم حساسیت به خرج داده و همه آنها را برای حراست از آینده فرزندان، سرزمین و طبیعتمان فرا میخوانم و متذکر میشوم که هیچ تعللی در این زمینه جایز نیست و تا خزر و اکوسیستم حواشی آن به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار نشده است، باید کاری کرد.
* دولت دوباره جزئیات طرح را بررسی کند
جناب آقای رئیس جمهور، بنده دولت یازدهم را دولت محیط زیست میدانم و بر همین اساس امیدوارم ضمن رجوع دوباره به جزئیات این طرح و با درنظر گرفتن نظرات کارشناسان ذیربط آن را از دستور کار خارج نمائید.
شک ندارم که اظهارات اخیر شما در جمع مردم سمنان در واقع بیان تمام راههای پیش روی دولت برای حل مشکل کم آبی این استان بوده است و بدین معنا نیست که دولت تدبیر و امید «طرح انتقال آب دریای خزر» را به جریان خواهد انداخت.
در پایان امیدوارم موضوع محیط زیست و حراست آن همواره بهعنوان اولویتی انکارناپذیر مورد توجه قرار گیرد، چراکه توجه به محیط زیست، اهمیت دادن به سرنوشت نسل آینده است.
علی اصغر یوسف نژاد؛ منتخب مردم شریف ساری و میاندرود در انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی ـ سوم اردیبهشت ماه 1395 خورشیدی جلالی